W przestrzeni publicznej w ciągu ostatnich dni mocno rozgorzała dyskusja na temat instytucji ułaskawienia. Z uwagi na fakt, iż wiele osób skazanych prawomocnym wyrokiem sądu zaczęło sobie zadawać pytanie „A czemu nie ja?”, w dzisiejszym wpisie postaram się wskazać krąg uprawnionych do skorzystania z procedury ułaskawienia i etapów tego postępowania. 

Jakie przepisy regulują procedurę ułaskawienia?

Rozdział 59. ustawy Kodeks postepowania karnego z dnia 6 czerwca 1997r. (Dz. U. Nr 89 poz. 555 z późn. zm.) dalej kpk, został poświęcony procedurze ułaskawienia. Z treści art. 560 kpk wynika, iż prośbę o ułaskawienie może wnieść skazany, osoba uprawniona do składania na jego korzyść środków odwoławczych np. ustanowiony adwokat, krewni w linii prostej, przysposabiający lub przysposobiony, rodzeństwo, małżonek i osoba pozostająca ze skazanym we wspólnym pożyciu.

Do jakiego sądu należy złożyć prośbę o ułaskawienie?

Prośbę kieruje się do sądu, który wydał wyrok w pierwszej instancji. Prośba ta powinna zostać rozpoznana w ciągu 2 miesięcy od daty jej otrzymania. Sąd rozpoznaje sprawę w takim samym składzie w jakim orzekał, a w skład sądu w miarę możliwości powinni wchodzić sędziowie i ławnicy, którzy brali udział w wydaniu wyroku. 

Jakie okoliczności bierze pod uwagę sąd przy rozpoznawaniu prośby o ułaskawienie?

Zgodnie z treścią art. 563 kpk sąd przy rozpoznawaniu prośby o ułaskawienie bierze pod uwagę w szczególnościzachowanie się skazanego po wydaniu wyroku, rozmiary wykonanej już kary, stan zdrowia skazanego i jego warunki rodzinne, naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem, a przede wszystkim szczególne wydarzenia, jakie nastąpiły po wydaniu wyroku. Jest to katalog otwarty, co oznacza, że sąd przy rozpoznawaniu prośby może brać pod uwagę również inne okoliczności.

Kolejne etapy postępowania w sprawie o ułaskawienie

Następnym krokiem jest wydanie przez sąd opinii. Jeśli w sprawie orzekał tylko sąd pierwszej instancji, w przypadku pozytywnej opinii przesyła akta Prokuratorowi Generalnemu. W przypadku braku pozytywnej opinii pozostawia prośbę bez dalszego biegu. Jeśli w sprawie orzekał sąd odwoławczy również on wydaje opinię. Jeśli w sprawie zostały wydane dwie negatywne opinie sprawie nie nadaje się dalszego biegu. W przeciwnym razie akta wraz z opiniami sądów również przesyłane są do Prokuratora Generalnego.

Jeżeli w danej sprawie prośbę o ułaskawienie choćby jeden sąd zaopiniował pozytywnie, Prokurator Generalny przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej prośbę o ułaskawienie wraz z aktami sprawy i swoim stanowiskiem.Ponowna prośba o ułaskawienie, wniesiona przed upływem roku od negatywnego załatwienia poprzedniej prośby, może być przez sąd pozostawiona bez rozpoznania.

Zgodnie z art. 567 kpk Prokurator Generalny może skorzystać ze swoich uprawnień i wszcząć postępowanie z urzędu i żądać przedstawienia sobie akt sprawy z opiniami sądów albo przedstawić akta Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej bez zwracania się o opinię.

Nadto Prokurator Generalny przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej akta sprawy lub wszczyna z urzędu postępowanie o ułaskawienie w każdym wypadku, kiedy Prezydent tak zadecyduje.

W trakcie postępowania sąd wydający opinie oraz Prokurator Generalny  uznając, że występują szczególnie ważne powody przemawiają ceza ułaskawieniem, zwłaszcza gdy uzasadnia to krótki okres pozostałej do odbycia kary mogą wstrzymać wykonanie kary lub zarządzić przerwę w jej wykonaniu do czasu ukończenia postępowania o ułaskawienie.

Procedura ułaskawienia wskazana w Konstytucji RP

Niezależnie od przedstawionej procedury opisanej w rozdziale 59 Kodeksu postępowania karnego wprost w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w art. 139 wskazano, iż Prezydent stosuje prawo łaski, z wyłączeniem osób skazanych przez Trybunał Stanu. Procedura ta ma charakter skrócony, odmienny od opisanej wyżej procedury zawartej w kpk. Decyzja Prezydenta jest suwerenna i niezwiązana opiniami ani stanowiskiem Prokuratora Generalnego. 

Z przedstawionych wyżej informacji wynika, iż każdy kto został skazany prawomocnie może ubiegać się o ułaskawienie. Nie ma znaczenia rodzaj i wymiar orzeczonej kary. 

Potrzebujesz porady prawnej z zakresu prawa karnego? Szukasz obrońcy w swojej sprawie. Zapraszam do kontaktu z adwokatem w Nowym Sączu.