W pewnych sytuacjach ze względów etycznych czy też potrzeby zaspokojenia poczucia sprawiedliwości społecznej ustawodawca przyjął, iż zasadnym byłoby pozbawić spadkobiercę możliwości dziedziczenia po swoim spadkodawcy. 

W jakiej sytuacji spadkobierca może zostać uznany niegodnym dziedziczenia?

            Już wiele lat temu w Kodeksie cywilnym w art. 928 zostały wskazane trzy przyczyny, które w przypadku ich zaistnienia sąd może orzec za podstawę do uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia. Spadkobierca może być uznany za niegodnego dziedziczenia jeżeli:

1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,

2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności,

3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego, lub przerobionego.

Ponadto w dniu 15 listopada 2023r. weszła w życie nowelizacja art. 928 KC, która dodała kolejne dwie przyczyny, pozwalając uznać spadkobiercę za niegodnego jeśli:

4) uporczywie uchylał się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową,

5) uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.

Kto ustala czy spadkobierca jest niegodnym dziedziczenia?

Każdorazowo sąd w toku postępowania sądowego bada przedstawione przez strony dowody celem zweryfikowania czy w realiach danego stanu faktycznego zachodzą przesłanki do stwierdzenia niegodności dziedziczenia. Takie postępowanie jest oczywiście dwuinstancyjne.

Jakie są skutki uznania za niegodnego dziedziczenia?

Wyrok sądu orzekający niegodność dziedziczenia danego spadkobiercy powoduje, iż zostaje on traktowany tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Konsekwencją tego jest możliwość dziedziczenia przez dalszych spadkobierców ustawowych. Orzeczenie ma charakter konstytutywny czyli dopiero uprawomocnienie się wyroku tworzy nową sytuację prawną spadkobiercy. Spadkobierca uznany za niegodnego nie ma też prawa do zachowku. Natomiast w przypadku oddalenia powództwa spadkobierca dziedziczy na zasadach ogólnych. 

Podsumowanie

Instytucja uznania za niegodnego dziedziczenia ma na celu zapewnienie gwarancji dla interesów pozostałych spadkobierców w przypadku zaistnienia rażącej niewdzięczności innego spadkobiercy względem spadkodawcy. Potrzebujesz porady prawnej adwokata w Nowym Sączu dotyczącej prawa spadkowego, szukasz adwokata, który poprowadzi Twoją sprawę spadkową? Zapraszam do kontaktu. 

Przeczytaj także