Opieka naprzemienna jest to jeden ze sposobów uregulowania opieki rodziców nad dzieckiem. Tego rodzaju ustalenie może zapaść zarówno w sprawie o orzeczenie rozwodu bądź separacji, jak również jako sposób wykonywania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem pochodzącym ze związku niesformalizowanego.  

Istotą opieki naprzemiennej jest założenie, że dziecko spędza taką samą ilość czasu w skali miesiąca z każdym z rodziców. Zwykle opieka ta jest uregulowana w okresach tygodniowych, tydzień na tydzień bądź dwa tygodnie na dwa tygodnie. Podczas tych okresów dziecko na zmianę mieszka z każdym z rodziców. W trakcie tego czasu rodzic pod którego opieką pozostaje dziecko zobowiązany jest do troski o wszelkie potrzeby dziecka, jak i jego bieżący rozwój. Opieka taka obejmuje zaspokajanie podstawowych potrzeb egzystencjalnych, zapewnienie dziecku wyżywienia oraz wszelkich środków higieny, ubioru, jak i dbanie o zdrowie dziecka i jego stan psychofizyczny. 

Kiedy sąd przyznaje opiekę naprzemienną?

Dla przyznania opieki naprzemiennej niezbędnie konieczne jest, aby rodzice mieli pełną władzę rodzicielską. Ponadto muszą zostać spełnione przesłanki logistyczne, które pozwolą na takie uregulowanie tej władzy. Kluczowym jest miejsce zamieszkania rodziców. Jeśli dziecko jest już w wieku szkolnym, a rodzice mieszkają w miejscowościach oddalonych od siebie o kilkadziesiąt czy kilkaset kilometrów, a nawet w innych krajach ustalenie opieki naprzemiennej będzie właściwie niemożliwe. Przeszkodą w takiej sytuacji jest niemożność realizowania przez dziecko obowiązku szkolnego w dwóch oddalonych od siebie miejscach zamieszkania rodziców. Teoretycznie pewnie istniałaby możliwość realizowania obowiązku szkolnego w formie zdalnej. Jednakże w ocenie sądu z pewnością generuje to szereg zastrzeżeń, jak choćby brak socjalizacji dziecka w środowisku szkolnym, tym samym taką możliwość obecnie należy traktować jako czysto teoretyczną bez większych szans na realizację w praktyce. 

Jakie są zalety opieki naprzemiennej?

Taki sposób uregulowania pieczy nad dzieckiem pozwala każdemu z rodziców na spędzanie z dzieckiem równej ilości czasu. Pozwala na szerszą integrację członków każdej z rodzin generacyjnych obydwojga z rodziców. Jest szansą na wspieranie w rozwoju i udział w zwykłych czynnościach i aktywnościach dnia codziennego. A także udział w zajęciach dodatkowych i pozaszkolnych, na realizowanie wspólnie hobby dziecka. Intencją takiego uregulowania jest również wzajemne wspieranie się rodziców i wzajemny szacunek tak, aby w oczach dziecka nie podważać autorytetu drugiego z rodziców.

Kiedy sąd odmówi ustalenia opieki naprzemiennej?

Poza wspomnianą już wyżej znaczną odległością pomiędzy miejscem zamieszkania każdego z rodziców, kolejną przeszkodą będzie sprzeczność takiego rozstrzygnięcia z dobrem dziecka, które to dobro jest nadrzędną wartością w każdej sprawie dotyczącej spraw dziecka. Sąd powinien brać pod uwagę w miarę możliwości zdanie dziecka, biorąc pod uwagę oczywiście jego wiek, a tym samym stopień jego rozwoju. Jeśli dziecko jawnie sprzeciwia się w sposób uzasadniony uregulowaniu przez sąd „życia na dwa domy”, takie rozstrzygnięcie będzie właściwie wykluczone. Często ma również znaczenie, gdzie żyje rodzeństwo dziecka, nawet to przyrodnie. Bowiem rodzeństwo powinno się co do zasady wychowywać razem. Jeśli rodzice pozostają w ostrym konflikcie i jeden z nich sprzeciwia się ustanowieniu opieki naprzemiennej, takie uregulowanie przez sąd będzie mało prawdopodobne. Często w takich sytuacjach sąd dopuszcza dowód z opinii biegłych psychologów z OZSS (Opiniodawczego Zespołu Specjalistów Sądowych) celem zbadania czy ustalenie opieki naprzemiennej jest zgodne z dobrem małoletniego dziecka. Warto dodać, że na sporządzenie takiej opinii, w zależności od miasta czeka się od kilku do nawet kilkunastu miesięcy. Im większe miasto i obłożenie ośrodka opiniodawczego sporządzenie takiej opinii trwa dłużej.

Czy opieka naprzemienna jest korzystna dla dziecka?

Statystycznie biorąc pod uwagę treść przeczeń sądowych najczęściej dziecko przez większą część miesiąca przebywa z jednym z rodziców, przy którym ma ustalone centrum interesów życiowych. Drugi z rodziców ma węższe bądź szersze kontakty z dzieckiem. W zależności od sytuacji rodziców i miejsca ich zamieszkania odpowiednio jest uregulowana władza rodzicielska, pełna dla obojga, bądź ograniczona temu z rodziców, który na co dzień z nim nie przebywa. Stąd biorąc pod uwagę podane wyżej okoliczności, tak kluczowe jest porozumienie między rodzicami, o które niestety często tak trudno z uwagi na wzajemne animozje, które towarzyszyły rozstaniu się rodziców dziecka. 

Jakie sąd wady opieki naprzemiennej?

Wśród psychologów przedstawiających krytyczne stanowisko do opieki naprzemiennej podnosi się, iż dla prawidłowego rozwoju dziecka niezbędne jest zapewnienie mu stałego miejsca zamieszkania, a nie powodowanie braku stabilizacji i ciągłe życie na „dwa domy”. Innym argumentem są względy logistyczne, konieczność ciągłego pakowania przez dziecko, przyborów szkolnych, książek, ubrań, sprzętu sportowego czy ulubionych zabawek. Powoduje to również konieczność zapewnienia przez każdego z rodziców odpowiednio wyposażonego pokoju dla dziecka.

Potrzebujesz porady prawnej adwokata w Nowym Sączu z zakresu prawa rodzinnego? Szukasz pełnomocnika, który poprowadzi Twoją sprawę w sądzie? Zapraszam do kontaktu.

Przeczytaj także