Niniejszy artykuł ma za zadanie przedstawić krąg zobowiązanych do realizowania obowiązku alimentacyjnego i uprawnionych do pobierania alimentów, a także określić zasady ustalania wysokości alimentów, ale przede wszystkim podstawy do ewentualnej zmiany ich wysokości oraz dokonać analizy czy obecnie panująca wysoka inflacja ma jakikolwiek wpływ na wysokość obowiązku alimentacyjnego. 

Czym jest obowiązek alimentacyjny?

Obowiązek alimentacyjny zgodnie z treścią art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z dnia 25 lutego 1964r. (tj. Dz. U. z 2020r. poz. 1359) dalej zwany „kro” to obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania, który obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. 

Kto jest zobowiązany do ponoszenia obowiązków alimentacyjnych?

Zgodnie z art. 129 kro obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi,  a wstępnych przed rodzeństwem. W przypadku istnienia kilku zstępnych lub wstępnych najpierw obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Ponadto jeden małżonek może być zobowiązany do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu lub unieważnieniu małżeństwa albo po orzeczeniu separacji, wówczas ten obowiązek wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego uprawnionego do alimentów małżonka (art. 130 kro). Rodzice są zobowiązani do realizowania swojego obowiązku alimentacyjnego na dziecko, które jeszcze nie jest w stanie się samodzielnie utrzymać, chyba, że dochody z majątku wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania (art. 133 kro).

W jaki sposób ustala się obowiązek alimentacyjny i jak go egzekwuje?

Obowiązek alimentacyjny może być ustalony na podstawie dobrowolnego porozumienia stron np. rodziców dziecka, w formie ustnej, pisemnej bądź nawet dorozumianej poprzez przesyłanie przez jednego rodzica co miesiąc konkretnej kwoty na rachunek drugiego z rodziców tytułem alimentów. W braku porozumienia między stronami co do zasadności przekazywania alimentów bądź też samej ich wysokości konieczne jest złożenie pozwu do sądu celem uzyskania wyroku zasądzającego alimenty. Obowiązek taki może być również określony w ugodzie zawartej przez strony przed sądem. Wyrok bądź ugoda stanowi wówczas tytuł egzekucyjny w przypadku zaistnienia przesłanek dla egzekwowania obowiązku alimentacyjnego w drodze egzekucji komorniczej.  

Kiedy można domagać się podwyższenia alimentów?

Stosownie do treści art. 138 kro w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Podstawą dla ustalenia wysokości alimentów są usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do tych alimentów oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego do płacenia alimentów (art. 135 kro). 

Katalog wskazanej w przepisie „zmiany stosunków” jest pojemny i otwarty, bowiem przepis nie wymienia takich okoliczności, a pozostawia to orzecznictwu i doktrynie, tytułem przykładu można wskazać:

– wzrost wydatków wynikający z dojrzewania dziecka i rosnących w związku z tym opłat na edukacje, wyżywienie, korepetycje;

– choroba dziecka generująca konieczność prowadzenia terapii, rehabilitacji, zakupu leków, leczenia ortodontycznego;

– wydatki związane z rozwijaniem talentów i zainteresowań dziecka np. szkoła tenisowa, kursy baletowe, obozy językowe;

– istotna zmiana siły nabywczej pieniądza i wysoka inflacja.

Inflacja a podwyższenie alimentów.

Stosownie z treścią komunikatu GUS z dnia 14 lipca 2023r. (źródło: https://stat.gov.pl/sygnalne/komunikaty-i-obwieszczenia/lista-komunikatow-i-obwieszczen/komunikat-w-sprawie-wskaznika-cen-towarow-i-uslug-konsumpcyjnych-w-pierwszym-polroczu-2023-r-,16,11.html) ceny towarów i usług konsumpcyjnych w I półroczu 2023r. w porównaniu do I półrocza 2022r. wzrosły o 15,0 %. Inflacja wciąż utrzymuje się zatem na poziomach najwyższych od 20 lat. Taka sytuacja z pewnością wielu nasuwa pytanie czy to już samo w sobie daje podstawę do wystąpienia z powództwem o podwyższenie alimentów. Zasadności dla takiego kroku należy rozpatrywać dokonując oceny jaki upływ czasu nastąpił od poprzedniego orzekania o wysokości alimentów oraz czy ten upływ czasu w połączeniu z panującą obecnie inflacją przełożył się na wzrost kosztów utrzymania dziecka. 

Jeśli od poprzedniego orzekania przez sąd o wysokości obowiązku alimentacyjnego upłynął rok bądź nawet kilka lat, należy rozważyć wystąpienie o zrewidowanie tej wysokości przez sąd, jeśli rodzic zobowiązany do przekazywania tychże alimentów sam nie dostrzega konieczności dobrowolnego zwiększenia wysokości alimentów na rzecz dziecka w związku z rosnącymi kosztami jego utrzymania.

Wytaczając powództwo o podwyższenie alimentów należy mieć na uwadze, iż sąd może je oddalić nie znajdując merytorycznych przesłanek dla jego uwzględnienia, a strona pozwana w takiej sprawie jako jedną z obranych postaw procesowych może wytoczyć powództwo wzajemne o obniżenie aktualnie obowiązującego obowiązku alimentacyjnego wskazując na pogorszenie się jego możliwości zarobkowych. 

Sąd właściwy dla powództwa o podwyższenie alimentów.

Sądem właściwym dla orzekania o zasadności powództwa o podwyższenie alimentów jest sąd rodzinny – sąd rejonowy- właściwy dla miejsca zamieszkania uprawnionego do alimentów.

Opłata sądowa w sprawie o podwyższenie alimentów.

Zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 2 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z  dnia 28 lipca 2005r. (tj. Dz. U z 2022r. poz. 1125) strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych co oznacza, iż pozew nie wymaga żadnej opłaty sądowej. 

Szukasz adwokata w Nowym Sączu, który udzieli Ci porady lub poprowadzi Twoją sprawę o alimenty bądź ich podwyższenie? Zapraszam do kontaktu.

Przeczytaj także